Bìa sách Nguyễn Trường Tộ với triều đình Tự Đức Theo TS Giáp Văn Dương, cùng thời và cùng tư tưởng cách tân với Nguyễn Trường Tộ, nhưng Fukuzawa Yukichi (1835-1901) đã thành công rạng rỡ vì bối cảnh xã hội Nhật Bản đã sẵn sàng cho điều này từ lâu
Lật giở lại hành trình kiến thức và thái độ khoa học của Nguyễn Trường Tộ, sách không chỉ chứng minh được nhân kiệt vượt bậc, tư duy táo bạo, ý kiến cấp tiến, canh tân… mà còn gián tiếp cho thấy lý do tại sao ông bị cô lập.
Văn Bảy Thể thao & Văn hóa. Bi kịch lớn lao ấy thông thường ra có thể nhấn sâu những con người nặng lòng với giang sơn vào tình trạng trầm cảm, u uất, bế tắc. Yêu nước nhưng không được giúp nước vượt qua đại họa ngoại xâm; thực thụ có anh tài xuất chúng nhưng vấp phải vật cản quá lớn - sự bê trệ hủ lậu, dị ứng với chủ trương duy tân, tự cường của triều đình Tự Đức và sự ngờ dằng dai của họ với những người tin theo Kitô giáo.
Với tri thức sâu rộng, kết hợp được tư tưởng Đông Tây, các sách lược canh tân của Nguyễn Trường Tộ đi thẳng vào các lĩnh vực từ nông nghiệp, thương mại, quốc phòng… cho đến ngoại giao, văn hóa, giáo dục, xã hội, kiến trúc, xây dựng… “thảm kịch của Nguyễn Trường Tộ, ngẫm ra là một nghịch lý khó tin nhưng có thật.
Ông đã biểu lộ một phẩm chất đáng quý trọng: sự bền chí nhẫn nại - nhẫn nại đến mức phi thường” – PGS. Như tựa đề, sách gồm hai câu chuyện song hành, một là về nhà cách tân bất thành Nguyễn Trường Tộ, một là về triều đình nhà Nguyễn thời vua Tự Đức, vốn khá cổ hủ, lạc hậu.
TS Trần Hữu Tá viết. Nhưng với Nguyễn Trường Tộ thì không. Dường như ông không phải viết bằng mực thường nhật mà bằng máu từ chính trái tim mình - một trái tim luôn quặn thắt trước tình hình ngày càng bi đát của giang san”.
Có thể đó là sự xúc động về lòng yêu nước tình thực nồng nhiệt của người đã khuất. Tác phẩm Nguyễn Trường Tộ với triều đình Tự Đức (NXB Trẻ, 2013) của Nguyễn Đình Đầu, với nhiều sử liệu khả tín, là một công trình đi theo hướng tích cực này. Để qua đây, sách một lần nữa cho thấy sự tiếc của hậu bối với tiền nhân, bởi tư tưởng của Nguyễn Trường Tộ mà được vận dụng ngay đương thời thì tình thế của Việt Nam đã có nhiều thay đổi lớn lao.
Và ông khẳng định: “Giờ đây, trong hoàn cảnh sơn hà đang kiên tâm đổi mới, tự cường, khắc phục nguy cơ tụt hậu, đọc lại tập Điều trần của Nguyễn Trường Tộ, tin rằng mỗi trí thức cao cấp cũng như mỗi độc giả thường nhật đều sẽ có những cảm nhận đặc biệt.
Bằng cách bám sát vào nhiều nguồn sử liệu và tài liệu, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu đã chỉ ra rằng việc quy kết Nguyễn Trường Tộ “tay sai, bán nước” là quá ấu trĩ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét